Eleştiri Sanatı
Bütün inançlarımız belirli kabullerden başka bir şey değildir ve herkes kendi inancına, değerlerine ve olaylara bakış tarzına göre kendi doğrularını oluşturur.
Nasıl evrende her insan; tek eşsiz, biyolojik ve psikolojik olarak farklı ise, doğrularda o kadar değişken ve farklıdır. Doğrularda bakış açılarına, zamana, boyuta ve olaylara göre değişebilir. Dolayısıyla kesin bir doğru hiçbir zaman yoktur ve olamaz da... Ama her zaman çoğunluklar tarafından kabul edilen doğrular vardır. Her doğru gerçek değildir. Gerçek ise evrensel boyut taşır ve bütünü içine alır. Doğrular eğer gerçeğe yakınsa anlam taşır, hatta estetik bir değeri vardır. Örneğin evrendeki “Altın kural” teorisi gibi.
Bugün herkes birbirini kıyasıya eleştirmekte çoğunlukla bu eleştiriler herkesin kendi bakış açısı ve doğrusu doğrultusundadır. Ama çoğunlukla da gerçekle bağdaşmamaktadır.
Gerçekleri söyleyen ve yazan ise çoğunluk tarafından paylaşılmaktadır ve onay görmektedir. O halde eleştireceğimiz zaman, karşı tarafa faydalı olurken ve kendimizi geliştirirken bazı kurallara dikkat etmek gerekir. Eleştirmek yıkmak değil yapmak olmalıdır. Bu çaba da bilgi, emek, ustalık , insan sevgisi ve zekayı gerektirir.
Ünlü filozoflardan Seneca; “Espri, zeki beyinlerini ürünüdür” der. Bugünkü yorumu bana göre; “Eleştiri zeki beyinlerin ürünüdür ve bir şeyi yıkmaya değil, yapmaya odaklanmalıdır” olmalıdır. Dolayısıyla şu noktalara dikkat etmek gerekir:
- Lugatınızdan ama, fakat, sen gibi olumsuz kavramları silin onun yerine bana göre, ben öyle düşünüyorum, bence, bununla birlikte gibi kelimeler kullanın.
- Herkesin kendi doğrusu olduğunu, gerçeğe uzaksa bile herkesin kendi doğrultusunda yaşadığını kabul edin.
- Herkesin yaptığı en kötü davranışın özünde bile bir iyi niyet vardır. Onu bulun ve anlayın.
- Söylenmeden önce dinleyin. Olayların nedenini öğrenin.
- İnsanları onaylayın ama başka bakış açılarından bakmalarının da önemini vurgulayın.
- Her eleştiriye mutlaka bir doğru modeli yaratın.
- Eleştirmek için eleştirmeyin, yol göstermek için eleştirin.
- Kendinizi, kendi standartlarınızı sürekli geliştirin.
- Paylaşmanın en büyük erdem olduğunu kabul edin
Yazar : Turgay Biçer
Tarih : 20.08.2005 - Okunma : 2315
Ana Sayfa
